Dân số đông, lực lượng lao động dồi dào tạo cơ hội thu hút các nhà đầu tư nước ngoài, nhưng cũng đặt ra thách thức về đảm bảo an ninh lương thực và năng lượng.
Việt Nam sắp đạt được một cột mốc quan trọng khi tiếp cận công dân thứ 100 triệu, một thập kỷ sau khi đạt dân số 90 triệu vào năm 2013. Thành tích này đưa Việt Nam vào danh sách 15 quốc gia đông dân nhất toàn cầu.
Đến cuối năm 2022, nền kinh tế Việt Nam đã mở rộng đáng kể, với quy mô kinh tế đạt 409 tỷ USD và thu nhập bình quân đầu người đạt 4.110 USD. Dự kiến những con số này sẽ tiếp tục tăng lên khoảng 424,45 tỷ USD (theo dự báo của các tổ chức quốc tế) và 4.400 tỷ USD (theo mục tiêu của Quốc hội) vào cuối năm nay.
Để đáp ứng được dân số 100 triệu người, quy mô kinh tế của Việt Nam phải vượt qua 440 tỷ USD. Điều này đòi hỏi phải đạt được tốc độ tăng trưởng GDP vượt ngưỡng 7% vào năm 2023.
100 triệu hy vọng
Theo Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA), thế giới đang trải qua những biến đổi nhanh chóng và Việt Nam cần phải bắt kịp. Dân số 100 triệu người mang đến những cơ hội quan trọng, chẳng hạn như thị trường nội địa lớn, tiềm năng thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài nhiều hơn nhờ lực lượng lao động khỏe mạnh, được giáo dục tốt và có tay nghề cao, sự hiện diện của những bộ óc đổi mới và sáng tạo, và ý thức mạnh mẽ. năng động trong nước.
Do đó, điều cực kỳ quan trọng là phải nhận ra rằng việc đạt được dân số 100 triệu người vào năm 2023 không chỉ là một con số thống kê. Nó biểu thị sự cần thiết của việc hình dung một Việt Nam hùng mạnh và thịnh vượng, đáp ứng nguyện vọng và tham vọng của cả thế hệ hiện tại và tương lai. Dân số 100 triệu người này là hiện thân của “100 triệu hy vọng, 100 triệu giấc mơ và 100 triệu khả năng”, nhấn mạnh tiềm năng to lớn và cơ hội vô hạn đang ở phía trước.
Theo Giáo sư Nguyễn Đình Cử, Chủ tịch hội đồng khoa học Viện nghiên cứu dân số, gia đình và trẻ em, sự hiện diện của 100 triệu dân đi cùng với tăng trưởng kinh tế và dân trí cao là cơ hội to lớn cho phát triển.
“Thị trường rộng lớn, đông dân của Việt Nam cùng với lực lượng lao động đáng kể trên 50 triệu lao động là điều kiện thuận lợi để phát triển nền kinh tế đa dạng. Trong khi dân số và lực lượng lao động của đất nước hấp dẫn các nhà đầu tư nước ngoài, ông cũng thừa nhận rằng những thách thức trong việc đảm bảo an ninh lương thực và năng lượng nảy sinh với dân số 100 triệu người.”
Nêu những thách thức về hạn chế đất đai bình quân đầu người và tác động của biến đổi khí hậu, Giáo sư Nguyễn Đình Cử nhấn mạnh, đảm bảo chất lượng giáo dục, y tế và bảo vệ môi trường cho dân số 100 triệu người sẽ là một nhiệm vụ phức tạp. UNFPA nhấn mạnh Việt Nam sắp hoàn thành quá trình chuyển đổi nhân khẩu học khi tỷ suất sinh và tỷ suất chết đều giảm. Mặc dù đây là một thành tựu giúp cải thiện sức khỏe và tuổi thọ, nhưng sự suy giảm mức sinh trong những thập kỷ qua đã dẫn đến tình trạng già hóa dân số nhanh chóng ở Việt Nam.
Vốn hóa chất lượng lao động
Tổng cục Thống kê nhấn mạnh rằng dân số 100 triệu người của Việt Nam là nguồn lực quý giá để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế xã hội và tạo cơ hội duy nhất cho sự phát triển nhanh và bền vững. Ngoài ra, Việt Nam hiện đang trong giai đoạn cơ cấu dân số vàng, với khoảng 70% dân số nằm trong độ tuổi lao động. Lợi thế nhân khẩu học này tạo ra một môi trường thuận lợi để tăng năng suất và thịnh vượng kinh tế trong nước.
Phạm Trọng Nghĩa, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội, nhấn mạnh Việt Nam sở hữu lực lượng lao động hùng hậu với 51,5 triệu người, đứng thứ ba trong khu vực ASEAN. Tuy nhiên, có một mối lo ngại về chất lượng của lực lượng lao động, vì chỉ có 67% là công nhân được đào tạo và chỉ 27% có bằng cấp và chứng chỉ, theo Nghĩa.
Thứ trưởng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc triển khai các chính sách tận dụng cơ hội, phát huy thế mạnh trong giai đoạn này. Ông cảnh báo, nếu không làm như vậy sẽ dẫn đến một sự lãng phí đáng kể và gây ra những hậu quả tiêu cực sâu rộng có thể ảnh hưởng đến các thế hệ tương lai.
Giai đoạn dân số vàng ở Việt Nam dự kiến sẽ kết thúc vào năm 2038, báo hiệu sự chuyển đổi sang giai đoạn dân số già. Do đó, điều quan trọng là phải tối đa hóa lợi ích do lực lượng lao động dồi dào hiện nay mang lại nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội và xây dựng các nguồn lực để giải quyết vấn đề gia tăng tỷ lệ người cao tuổi trong tương lai.
Nghĩa nhấn mạnh, nếu giai đoạn dân số vàng phù hợp với giai đoạn ổn định kinh tế và cung cấp cho người lao động nền giáo dục chất lượng và kỹ năng nghề nghiệp, thì đó có thể là chất xúc tác mạnh mẽ cho sự phát triển kinh tế – xã hội. Ngược lại, nếu không có chính sách phù hợp, quốc gia có thể phải đối mặt với những thách thức như thiếu việc làm, bẫy thu nhập trung bình và căng thẳng xã hội gia tăng, có thể cản trở tăng trưởng dài hạn.
UNFPA khuyến nghị Việt Nam tiếp tục đầu tư cho thanh niên bằng cách thực hiện các chính sách và chương trình tập trung vào y tế, giáo dục và cơ hội việc làm. Cách tiếp cận này sẽ giúp đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động đang phát triển và thúc đẩy sự đổi mới trong nước. Ngoài ra, điều quan trọng là tăng cường các chính sách liên quan đến dịch vụ y tế, đặc biệt là những chính sách liên quan đến sức khỏe sinh sản và tình dục.